نيايش، از ديدگاه انديشمندان<\/h3>
اهميت دعا در سخنان تاريخي امام خميني رحمهالله در مقام يکي از انديشمندان بزرگ اسلامي، جاي تأمل دارد. ايشان ضمن بيان نقش سازندگي دعا ميفرمايد:
دعا، فعاليت و نور ميآورد. ادعيه، انسان را از ظلمت نجات ميدهد و وقتي از ظلمت رها گردد، انساني ميشود که براي خدا کار ميکند، براي خدا شمشير ميزند، براي خدا جنگ ميکند و قيامش براي خداست... آنهايي که در رکاب رسول خدا صلياللهعليهوآله و در رکاب اميرالمؤمنين علي عليهالسلام بودند، اکثرا اهل دعا و عبادت زياد بودند.
آن بزرگوار درباره اثر سياسي و تربيتي دعا بيان ميدارد:
دعا، اثر سياسي و تربيتي دارد، قطع نظر از اثر دعا براي رسيدن انسان به کمال مطلق، براي اداره کشوره هم کمک ميکند، براي کمک کردن، يک وقت انسان ميرود دزد را ميگيرد، يک وقت دزدي نميکند، آنهايي که اهل سجده و دعا هستند، اخلال نميکنند؛ اين خودش کمکي به جامعه است.
استاد شهيد مرتضي مطهري، نيز درباره اهميت دعا ميفرمايد:
آنها که لذت دعا و انقطاع از خلق به خالق را چشيدهاند، هيچ لذتي را بر اين لذت مقدم نميدارند. دعا آن وقت به اوج عزت و عظمت و لذت ميرسد و صاحب خود را غرق در سعادت ميکند که دعا کننده، لطف خاص الهي را با خود ببيند و آثار استجابت دعاي خود را مشاهده کنند. البته مرتبه بالاتر، آن است که دعاکننده، مستقيما خود را با ذات حق در تماس ميبيند، بلکه خودي نميبيند و خودي مشاهده نميکند.
فعل را فعل او، صفت را صفت او و در همه چيز او را ميبيند.
پيام متن:<\/h4>
1. دعا به دليل آنکه سبب پالايش درون شخص از کدورتها ميشود، به رشد و پيشرفت جامعه نيز ميانجامد.
2. دعا و نيايش، از لذّت معنوي برخوردار است که تنها کساني که اهل آن هستند به آن لذّتها دست مييابند.
حافظ و مناجات سحري<\/h3>
اشعار حافظ، مظهر کامل سلوک و عرفان اوست و او اين معارف غني و متعالي را ـ همانگونه که خود گفته است ـ به يمن و برکت دعاي سحر و مناجات شبانه با خالق يکتاي خويش دارد. ازاينرو، کلام او نيز مانند مضمونهاي وحياني، شيرين و دلنشين است.
| هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ |
از يمن دعاي شب و ورد سحري بود |
هيچ سخنوري در توصيف مناجات سحري، به شايستگي حافظ سخن نرانده و اين امر، آشکارکننده اين حقيقت است که خود او پارسايي شب زندهدار بود. از ديدگاه حافظ، رشد و بالندگي آدمي، درگرو تدبير عارفانه و راز و نياز و نجواي شبانه است، آنگاه که کماند تعداد عبادتکنندگان و چه بينظير است مقام اينان.
| دعاي صبح و آه شب، کليد گنج مقصود است |
بدين راه و روش ميرو که با دلدار پيوندي |
اين تعالي و رشد و بار يافتن به درگاه ربوبي و حريم الهي، به تنهايي از راه مطالعه و کسب دانش حاصل نميشود، بلکه با سلوک آگاهانه، مناجات خالصانه، تهذيب نفس و دعا و ندبه به دست ميآيد:
| دل گفت وصالش به دعا باز توان يافت |
عمرست که عمرم همه در کار دعا رفت |
حافظ، تجلي رحمت و الطاف باري تعالي و درک حيات معنوي و عقلاني را در مناجات و دعاي سحري ميداند و ميگويد:
| دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند |
واندر آن ظلمت شب آب حياتم دادند |
| بيخود از شعشعه پرتو ذاتم کردند |
باده از جام تجلي صفاتم دادند |
و آنگاه نيز که آدم به دنبال دفع بلا و ناگواريهاي روزگار است، باز بايد به دعا و نياش روي آورد که:
| دعاي گوشهنشينان بلا بگرداند |
چرا به گوشه چشمي به ما نمينگري |
پيام متن:<\/h4>
همه توفيقهاي آدمي و طهارت جان وي، در سايه مناجات سحري و ذکر شبانه خداوند است.
2. دعا و نيايش، از لذّت معنوي برخوردار است که تنها کساني که اهل آن هستند به آن لذّتها دست مييابند