پيام متن:
دعا، سلاح مؤمن، روح عبادت و برطرفکننده بيماري روحي و جسمي است.
رابطه دعا و بهداشت رواني
نيايش، ارتباطي صميمانه ميانه بنده و خدا، آفريده و آفريدگار، آرامشگر دلهاي نگران و به ستوه آمده و مايه صفاي درون و روشنيبخش روان است. روح و باطن همه آدميان در اين دنيا همواره در معرض انواع آلودگيهاست: آلودگي به هوسهاي لجام گسيخته، خودخواهيهاي ويرانگر، کبرورزيهاي ناشي از پيروزي و کاميابي، عقده رواني پس از شکست و ناکامي و به دنبال آن، حسد، کينه، افسردگي، اضطراب و انتقام که روان آدمي را تيره و او را از راه پاکي و فضيلت و پارسايي منحرف ميسازد.
هر انساني در اين وضعيت، با نيايش به معناي راستين اميدواري، احساس خودکنترلي، زندگي سالمتر و طهارت روح و جان دست مييابد. ازاينرو، اساسيترين راه درمان روان در اسلام، نيايش و يادکرد هميشگي خداست. بر اساس آموزههاي دين اسلام نيز هدف همه عبادتها، بازگشت به خويش و معرفت نفس است. به يقين، اين بازگشت، بر اثر مراقبت و کاربست مناسک دعا و نيايش امکانپذير است تا سرانجام، دوگانگي ميان خواستها، انديشه، خرد و شخصيت آدمي رفع شود. به باور روانشناسان نيز عبادتها و دعا سبب تعادل زيستي روحي ـ رواني ميشود. در اصل، رسيدن به تعالي و بازيابي حقيقت آدمي، در پيوند با باري تعالي و در پرتو ذکر و دعا به دست ميآيد.
پيام متن:
ذکر و دعا، تيرگي جان را ميزدايد، بهداشت رواني را در زندگي شخص تأمين ميکند.
تشويق اهل بيت عليهمالسلام به دعا و نيايش
مسير بن عبدالعزيز، روايت ميکند:
حضرت ابيعبدالله عليهالسلام به من فرمود: اي مسير، از دعا غفلت نکن. مبادا که بگويي هر کس قدري داشته و کار از کار گذشته است. در نزد پروردگار مقامي است که کسي به آن مقام نخواهد رسيد، مگر با درخواست و مسئلت از پروردگار و اگر بندهاي دهان فرو بندد و از خدا سؤال نکند، هيچ چيز به او داده نخواهد شد. پس، از خدا بخواه تا حاجت خود را بگيري. اي پسر! همانا هيچ دري نيست که کوبيده شود، مگر آنکه در آخر به روي کوبنده آن گشوده خواهد شد.
| گفت پيغمبر که گر کوبي دري |
عاقبت زآن در برون آيد سري |
| گر ز جايي برکني هر روز خاک |
عاقبت اندر رسي در چاه پاک |
| گر نشيني بر سر کوي کسي |
عاقبت بيني تو هم روي کسي |
امام جعفر صادق عليهالسلام ميفرمايد:
بر شما باد دعا و خواندن پروردگار. همانا با هيچ وسيلهاي مانند دعا نميتوان به خدا نزديک شد و ترک نکنيد خواسته کوچک را از جهت کوچکي آن؛ چه آنکه صاحب و برآورنده نيازهاي کوچک، همان پديدآورنده نيازهاي بزرگ است.
اميرالمؤمنين علي عليهالسلام نيز فرمود:
دعا، کليد بخشايش و رحمت پروردگار، وسيله پيروزي بر تمام خواستهها و حاجتهاست و به آنچه از خير و خوبي نزد خداوند است، نميتوان رسد، مگر با دعا.
پيام متن:
قُلْ ما يَعْبَوءُا بِکُمْ رَبّي لَوْ لا دُعاوءُکُمْ؛ بگو: اگر دعاي شما نباشد، پروردگارم به شما بهايي نميدهد». (فرقان: 77)
نمونههايي از نيايش پيامبران
اهميت نيايش را ميتوان در آيهها و قصههاي پيامبراني که هرگاه نيازي داشتهاند يا به سختيهايي گرفتار ميشدند، پي برد که تنها آرامش بخش آنان نيايش بود.
حضرت آدم عليهالسلام پس از ترک اولي، در مقام اعتراف به تقصير، چنين استغاثه کرد:
رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرينَ. (اعراف: 22)
پروردگارا! بر نفسهاي خود ستم کرديم، اگر نيامرزي ما را و بر ما رحم نياوري، هر آينه از زيانکاران باشيم.
حضرت نوح عليهالسلام پس از صدها سال تحمل گرفتاريها، نجات خود از چنگال قوم ناسپاسش را با پناه بردن به ابزار دعا باز مييابد. «وَ نُوحًا إِذْ نادي مِنْ قَبْلُ فَاسْتَجَبْنا لَهُ؛ و نوح را که از قبل صدا زد، پس اجابتش کرديم». (انبياء: 76)
قهرمان توحيد، حضرت ابراهيم عليهالسلام چون به امر خدا فرزند خود اسماعيل و مادرشهاجر را ميان کوههاي سوزان مکه جاي داد و خواست برگردد، چنين با يگانه معبود و ياريگرش مناجات کرد:
رَبَّنا إِنّي أَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتي بِوادٍ غَيْرِ ذي زَرْعٍ. (ابراهيم: 37)
پروردگار ما، من ذريه و فرزندان خود را به وادي بيکشت و زرع مسکن دادم (براي به پا داشتن نماز).
حضرت يونس عليهالسلام نيز چون به تاريکي شکم ماهي در دل دريا گرفتار و دچار غم و اندوه شد، اينگونه به نيايش نشست: «لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنّي کُنْتُ مِنَ الظّالِمينَ؛ معبودي جز تو نيست، تو پاکي و به درستي که من خود، به خويشتن ستم کردم.» (انبياء: 87) و خداوند به نيايش او چنين پاسخ داد:
وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کَذلِکَ نُنْجِي الْمُوءْمِنينَ. (انبياء: 88)
و او را از اندوه رهانيديم و ما اينگونه مؤمنان را مييابيم.
حضرت ايوب عليهالسلام از شماتت بيخردان به ستوه آمد و به خداي تعالي شکوه کرد و بهبودي يافت:
وَ أَيُّوبَ إِذْ نادي رَبَّهُ أَنّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ... . (انبياء: 83)
و ياد کن اي رسول حال ايوب را وقتي که دعا کرد: اي پروردگار، مرا بيماري رسيده است (و تو مهربانترين مهرباناني).
موساي کليم عليهالسلام براي چيرگي بر «قبطيان» و سلامت بيان و پشتيباني برادرشهارون، دست به دعا برميداشت:
رَبِّ اشْرَحْ لي صَدْري وَ يَسِّرْ لي أَمْري وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِساني يَفْقَهُوا قَوْلي وَ اجْعَلْ لي وَزيرًا مِنْ أَهْلي. (طه: 25 ـ 29)
پروردگارا، شرح صدرم عطا فرما و کار مرا آسان گردان و عقده از زبانم بگشا تا مردم سخنم را، خوش فهم کرده، و يکي از خويشاوندانم را وزير و معاون من فرما.
حضرت زکريا عليهالسلام در سن کهولت آرزوي فرزند کرد، نيايش کرد و خداوند يحيي را به وي عطا فرمود. اين داستان در سه مورد از آيههاي قرآن بيان شده است: «وَ زَکَرِيّا إِذْ نادي رَبَّهُ؛ و ياد آور حال زکريا را هنگامي که خدا را ندا کرد». (انبيا: 89)
حضرت عيسي عليهالسلام ، نزول مائده آسماني را براي حواريين، به وسيله دعا فراهم ساخت: «اللّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ؛ بارالها، اي پروردگار تو بر ما از آسمان مائدهاي فرست!» (مائده: 114)
سرانجام، مکتب قرآن بيانگر اين معناست که حضرت رسول اکرم صلياللهعليهوآله نيز براي رسيدن به مقامات عاليتر علم لدنّي نيايش ميکرد و دست به دعا برميداشت، آنجا که ميفرمايد: «قُلْ رَبِّ زِدْني عِلْمًا؛ بگو، پروردگارا، بر علم من بيفزا!» (طه: 114) نيايش با خداوند، اثري کاملاً فطري و طبيعي دارد و موضوعي بينهايت حساس و رهگشاست که در مناجاتهاي پيامبران از زبان قرآن، لطيفترين مضمونها را ميتوان يافت. شايسته است همه لحظات، سپاسگزار نعمتهاي پروردگار باشيم و گامهاي خويش را به نيايش بگذرانيم. در اين ميان، بهره جستن از کلام و نيايشها عارفانه و والاي امامان معصوم عليهمالسلام و رهنمودهاي آشکار پروردگار در قرآن و سخنان قدسيشان، چراغ روشنيبخش راه کمال است... پس با متوسل شدن به اين گنجينههاي ارزشمند، از تکيه بر دانستهها و درک خويش دست برداريم و به دامان معرفت بزرگانمان دست بياويزيم، تا شايد از کوره راه بيخبريمان درآييم!
پيام متن:
1. نيايش پيامبران با زيباترين الفاظ و لطيفترين مضمونها، گوياي اهميت و لزوم دعا و نيايش خداوند متعال است.
2. نيايش پيامبران به گاه رخ دادن گرفتاريها و مصيبتها، پس آنگاه پاسخگويي مهربانانه خداوند متعال بهدعاي آنان